De scheurkalender van Onze Taal ging 15 juni 2020 over de herkomst van Arabische leenwoorden. Al-gebra, Al-goritme, Al-cohol, ze stammen allemaal uit het Arabisch. “Al” staat voor “van”, of “uit”, zoiets. Veel woorden die met “Al” beginnen, zouden een Arabische herkomst kunnen hebben.
In het kader van de woordenkennis vroeg ik kinderen uit groepen 5, 6 en 7 alle woorden die ze kenden die met “al” beginnen op te noemen. Van “alleen” tot “allemaal”, van “alibi” tot “allergie”, van “altijd” tot “alkoof”. We hadden ruim de tijd om over de betekenis van de woorden te praten. Ik werd ook uitgedaagd: is “alkoof” wel een echt woord? Het woordenboek gaf me gelijk.
Of het waar is of niet weet ik niet maar ik vertelde dat Al-gebra van Al-Gibiera komt, en dat Gibiera (uit te spreken als “zjiebiera”) een dorpje in Saoud-Arabië is. Abdul Al Gibiera, was een beroemde rekenmeester uit die verre plek, zo beroemd dat rekenkunst nu naar hem, en naar zijn geboorteplaats is vernoemd.
En toen kwam de vraag. Probeer een verhaal te verzinnen over de herkomst van die woorden.
Eén meester brak het ijs (de geweldige meester Stephan, van Jenaplanschool Atlantis in Amsterdam). Hij vertelde over de oude heks Leggia, die doden tot leven kon wekken met vreemde drankjes, maar ook je vijanden kon laten leiden onder de vreselijkste pijnen, als je ze van een geheime boon zou laten snoepen. Dat soort vreselijke pijnen werden later de pijnen van Leggia genoemd. Al-Leggia, allegia, allergie.
“Alibi” danken we aan Bi. Bi was een praatjesmaker, een smoesjesverzinner, een schrijver die het beroemde boek van Bi schreef. Als je een smoes nodig had, en de waarheid niet voldoende was, greep je naar het boek van Bi, en koos je een van de redenen waarom jij iets niet gedaan kon hebben. Al-Bi. Alibi.
“Alleen” had weer een andere oorsprong. “Leheni” is het Arabische woord voor “zien”. Ali was de ziener uit het dorp. Hij kon de toekomst voorspellen, en vertelde altijd de waarheid. Het probleem was dat niemand de waarheid wilde horen, en Ali bleef daarom altijd alleen. Ali Leheni, Ali de ziener, werd Ali de Allene, helemaal alleen.
Was het een leuk spel om te spelen? Ja.
Was het moeilijk? Ja. Voor de minder taalvaardigen was het een hele klus. Maar de fantasierijken wisten er wel raad mee.
Een leuk spel voor woordkennis, over de wondere wereld van de etymologie (waar ik tussendoor van alles over vertelde) en voor verhaalkunstenaars.
Follow
