De problemen van Boris & Berber - Aby Hartog, schrijver en illustrator

LIBRIS boek van de maand maart 2020
Ondanks dat Berber en Boris het nooit kwaad bedoelen, zouden zij iedere ouder tot wanhoop brengen.

Misschien ken je ze wel of misschien ben je er zelf wel één. Zo iemand die met de beste bedoelingen steeds weer in de problemen komt. Je wilt het gewoon een beetje leuk maken, maar iedereen wordt alleen maar boos. Nou, Berber en Boris weten niet beter. Ze zijn behulpzaam en zitten vol originele ideeën, maar de grote mensen zien dat toch heel anders.
In 27 korte verhalen lezen we over de belevenissen van broer en zus. Ze gaan naar het museum, de supermarkt, het park of ze spelen op straat of in de tuin. En altijd beginnen na de eerste bladzijde de problemen. Of ze nu een fiets repareren, een taart bakken, kerstmis in augustus vieren of gewoon liggen te slapen, het eindigt altijd op onverwachte wijze.
Ik moest om vrijwel elk verhaal lachen. De situaties zijn herkenbaar, en tijdens het lezen zei ik regelmatig: Nee papa, nee mama, niet doen. Dat is dom. Want keer op keer geven zij de kinderen alle ruimte om van alles uit te halen. En ondanks dat Berber en Boris het nooit kwaad bedoelen, zouden zij iedere ouder tot wanhoop brengen.
Kortom, een geweldige verzameling verhaaltjes, die ideaal zijn om voor te lezen, maar ook om zelf te lezen.
Zelf lezen vanaf 8 jaar, voorlezen vanaf 5 jaar
Rubén Rodriguez da Silva (recensie door een boekhandel)

LIBRIS
Korte avonturen van twee bengels. Lief & stout, eigentijds & van alle tijden, spannend & eng, fantasievol & grappig. Geweldig kinderboek!
Monique Burger (recensie door een boekhandel)

LIBRIS
Aby Hartog heeft in dit boek zijn originele en geestige toon extra weten uit te buiten. Berber en Boris zijn twee heerlijk stoute kinderen, die met een groot gevoel voor fantasie het ene na het andere plannetje op touw zetten. Die plannetjes pakken nooit uit zoals zijzelf hadden verwacht, en dat levert hilarische situaties op. Nou ja, niet voor hun ouders, maar dat maakt de verhalen juist extra geestig. Ook voor kinderen die niet zo dol zijn op lezen is dit een fantastisch boek, omdat de verhalen qua lengte heel behapbaar zijn. De verhalen zijn grappig, spannend, avontuurlijk en bijzonder fantasievol, ook voor (voorlezende) volwassenen! En juffen en meesters: leg dit boek op je bureau en lees er iedere dag een verhaal uit voor. Als voorleesboek is het al geschikt voor vijfjarigen, maar net zo leuk voor tot een jaar of tien. Vanaf 7 à 8 jaar kunnen kinderen het ook zelf lezen. De illustraties van Harma Starreveld passen er trouwens prachtig bij, en het boek is mooi vormgegeven. Kortom: aanrader!
Tiny Fisscher, kinderboekenschrijver

Leesbevordering in de klas:
De tweeling Boris en Berber is op het eerste gezicht zo’n stel rotkinderen dat zich van niets en niemand iets aantrekt en een hoop kattenkwaad uithaalt: ze trekken bloemen die ze lelijk vinden uit plantsoenen, laten drollen drijven in het zwembad, verplaatsen kinderwagens en laten alle wekkers afgaan in een woonwarenhuis.
Arme klanten van het warenhuis.
Arme medewerkers van het warenhuis.
Arme Boris en Berber. Een winkelbeveiliger pakt ze in hun nekvel en sleept ze mee naar het kantoor.
Arme moeder van Boris en Berber. Ze hoort dat er iets wordt omgeroepen. (blz. 17)
Boris en Berber illustratie 1

©2020, Menuet, illustratie van Herma Starreveld uit De problemen van Boris & Berber
Maar ook al zijn ze stout, je merkt dat ze ook heel behulpzaam zijn en eigenlijk geen kwaad in zin hebben. Als lezer krijg je dan ook steeds meer sympathie voor ze. Ze komen bovendien vaak niet weg met hun stoute gedrag en dat maakt de verhalen extra grappig. De volwassenen in de verhalen laten zich niet gek maken! Doordat de verhalen lekker overdreven zijn (sommige zijn ronduit absurd), hoef je ze ook niet al te serieus te nemen.
De verhalen over Boris en Berber lezen heerlijk makkelijk weg. De tweeling doet van alles – pijltjes blazen, boodschappen, fietsen repareren, voetballen – en komt overal in de problemen, of het nu de buurtwinkel, het zwembad of het museum is…
‘Wat gaan we vandaag doen?’ vraagt Boris.
‘We gaan naar het museum,’ zegt papa.
‘Moet dat?’ vraag Berber.
‘Ja, dat moet,’ zegt mama.
‘Nou, jippie,’ zegt Berber.
‘Hè, gezellig,’ zegt papa.
In elk verhaal is Hartogs unieke, vlotte schrijfstijl heel herkenbaar: korte zinnen, veel herhaling, verrassende en ‘eigen’ woordenschat (schavuiten, geboefte, bij de heilige veter) en ontzettend droge humor.
‘Ga! Iets! Doen!’ roept mama. ‘Ga! Naar! Buiten!’
‘Maar wat moeten we daar dan doen?’
‘Weten wij veel!’ roept papa. ‘Hak een boom om! Gooi met vuilnis! Ga fikkie steken! Ga spelen! Doe wat! Ga het huis uit!’
Boris en Berber kijken elkaar aan. Wauw, denken ze, dat doen we!
‘Die zijn weg!’ zegt mama. ‘Eindelijk.’ (blz. 59)
Boris en Berber illustratie 2

©2020, Menuet, illustratie van Herma Starreveld uit De problemen van Boris & Berber
En niet alleen de zinnen, maar ook de verhalen zelf zijn kort. Voor jonge kinderen zijn er talloze boeken zoals dit: korte verhalen over twee hoofdpersonen, die heel duidelijk bij elkaar horen, maar toch los van elkaar te lezen zijn. Waarom zou dat voor oudere kinderen eigenlijk niet werken? De korte verhalen zorgen ervoor dat je het boek niet achter elkaar hoeft uit te lezen. Daarbij is er gekozen voor een heel prettig lezend, helder lettertype en heeft Herma Starreveld elk verhaal passend geïllustreerd. Ideaal voor de minder goede of minder geconcentreerde lezer (zoals op de achterkant al gesuggereerd wordt), maar ook perfect om uit voor te lezen in de klas. De grootste kracht zit hem echter in de humor, waardoor je de verhalen kunt blíjven lezen; schaterlachen gegarandeerd!
Lestips
Misschien dat je kinderen niet op verkeerde ideeën wilt brengen met dit boek, maar geloof me: Boris en Berber leren hun lesjes wel – en jouw leerlingen dus ook! Veilig voorleesmateriaal dus, al zul je af en toe het voorlezen misschien moeten pauzeren omdat er (door jezelf) te hard gelachen wordt… En misschien kun je de verhalen over borsten en een piemel die vastzit tussen een rits beter overslaan wegens téveel hilariteit. Anderzijds moet het een heerlijke onderbreking van de lesdag zijn als je deze verhalen voorleest in de klas.
Het boek kun je ook het beste promoten door een verhaal uit de bundel voor te lezen; dat vraagt ongetwijfeld om meer! Kies gewoon een verhaal uit dat je zelf aanspreekt of neem ‘Boris en Berber gaan naar het zwembad’ – dat was ook het eerste verhaal dat Aby Hartog voor deze bundel schreef en het vertelt precies wat je van dit boek kunt verwachten:
‘Jullie zitten diep in de penarie, Boris en Berber!’ (blz. 73)
Femke Ganzeman, https://leesbevorderingindeklas.nl

Kinderboekenpraatjes
In de jeugdliteratuur is het korte verhaal niet zo populair, zeker niet voor kinderen ouder dan zes jaar. Aby Hartogs boek De problemen van Boris & Berber, mede tot stand gekomen door crowdfunding, is een voorbeeld dat het wel kan.
Boris en Berber zijn een tweeling. Hun leeftijd wordt niet gegeven, maar dat zal in de basisschoolleeftijd zijn. Het zijn kinderen vol ondernemingslust en een sprankelende fantasie en dat leidt tot vermakelijke avonturen. De verhalen beginnen altijd met een herkenbare situatie, maar die loopt vervolgens wat meer uit de hand dan bij het gemiddelde kind. Dat is natuurlijk heerlijk om te lezen. Als Boris en Berber besluiten hun vader te pesten dan loopt dat uit op een watergevecht van epische proporties, als ze gaan vissen moet de reddingsbrigade uitrukken en als ze midden in de zomer zin hebben in kerst, gaan ze een kerstboom halen in het park. Vaak is de tweeling onbezonnen en leidt dat tot gedonder. Of ze brengen anderen in moeilijkheden, meestal hun ouders. Die ouders zijn overigens leuke warme mensen, die heus wel eens genoeg hebben van hun ondernemende kroost, maar wel veel van ze houden.
Boris en Berber veroorzaken niet alleen zelf problemen, de problemen weten hen ook goed te vinden. Als ze pijltjes gaan blazen veroorzaken ze per ongeluk een brand (die ze ook weer blussen), als ze iemand in een rolstoel helpen krijgen ze een boze hond achter zich aan en als ze het advies van hun ouders opvolgen als ze niet weten wat ze moeten gaan doen is het weer niet goed.
Over de vijfentwintig korte verhalen hangt een nostalgische sfeer. Deels komt dat omdat de tweeling niets met een telefoon doet en niet gamet. Zij spelen buiten, maken en slopen dingen en gebruiken hun fantasie om gewaagde experimenten te verzinnen en uit te voeren. Ook het taalgebruik heeft een zweem van nostalgie. Dat begint al met de hoofdstuktitels die elk beginnen met Boris & Berber, gevolgd door een aanduiding van hun avontuur. Bijvoorbeeld Boris en Berber krijgen borsten of Boris en Berber gaan naar het museum. In de verhalen wordt de tweeling regelmatig aangesproken op hun gedrag en dan gebruikt Hartog heerlijk ouderwetse woorden als ‘schavuit’, of ‘schobbejak’.

Hartog beheerst de kunst van het schrijven van een kort verhaal. Ieder verhaal gaat ergens over en kan in principe iemands lievelingsverhaal worden. Heel knap is het dat elk verhaal mooi afgerond wordt.

Het boek is aantrekkelijk uitgegeven met een overzichtelijke lay-out en prachtige illustraties van Herma Starreveld. Zij werkt met een steunkleur en ze heeft een losse speelse stijl. Natuurlijk zien we vaak de tweeling, maar er zijn ook mooie andere illustraties, zoals een groep starende koeien of bloemen in een vaas.

De problemen van Boris & Berber is een vrolijk vermakelijk boek over een tweeling die zichzelf en anderen vaak in de problemen brengen door hun tomeloze fantasie en daadkracht. Een fijn boek om voor te lezen en ook een fijn boek om zelf te lezen. Zeker voor lezers die terugschrikken voor lange stukken tekst. Volwassenen die van brave kinderen houden kunnen dit boek beter laten liggen, maar de streken van de tweeling zal een grote groep kinderen in de basisschoolleeftijd zeker aanspreken.
Suzan Venings, http://www.kinderboekenpraatjes.nl

rbbrleest op hebban
Lezen met een constante lach!
Een boek met korte verhalen en een aantrekkelijk omslag dat veel kinderen zal aanspreken.

Welk kind verveelt zich nooit of zou zomaar zijn of haar fantasiegedachten werkelijkheid willen laten worden?
Boris & Berber die denken daar niet over na, ze doen het gewoon. En dat brengt hen in onverwachte situaties. Problemen dus. Zowel bijzonder als herkenbaar. Deze tweeling B&B nemen soms iets héél letterlijk. Een ongebreidelde fantasie.

Toegegeven, de acties van dit duo zijn soms wel een tikkeltje over-the-top, maar dat maakt het vaak juist leuk en interessant voor kinderen om te lezen. Beetje gek, spannend, gedurfd, herkenning wel/niet.

Als je deze verhalen achterelkaar leest, weet je als voorlezer dat er iets aan zit te komen. Bijv. als het duo tijdens een museumbezoek moe wordt, zie je ze al ergens liggen of een hond te lange haren heeft, kun je de klok erop gelijk zetten wat er komt. Overigens is de grap met de klok tijdens het bezoek aan een bepaald woonwarenhuis een hilarisch idee. Soms moet je kinderen niet mee willen nemen, maar zichzelf laten entertainen.

Hoewel? Als B&B zich vervelen en vragen wat ze wèl moeten doen, moet je ze niet toeroepen: ‘Weten wij veel! Hak een boom om! Gooi met vuilnis! Ga fikkie steken! Ga spelen! Doe wat!’.
En zo komt er meer langs, van koeien, borsten, blaaspijpen, geesten, vissen, supermarkt, piemelritsongelukjes, voetbalmoeten, parkbloemen tot ufo’s. En niet alleen stout, ook lief iets maken voor een verjaardag.

De verhalen zijn kort waardoor de spanningsboog van kinderen niet lang aangespannen hoeft te zijn, het is tenslotte leuker om de pijltjes echt weg te schieten zoals Boris en Berber zelf doen. Soms is het einde wat abrupt of zal een onderwerp niet voor ieder kind herkenbaar zijn. Dan kan dat hoofdstukje juist opening en tijd geven tot napraten over een gevoel of situatie.

De totale vormgeving, m.n. de leuke en in mooie kleurstelling bijpassende illustraties van Herma Starreveld, is zeer verzorgd.
Een associatie met andere bekende duo’s in de kinderboekenwereld komt boven, echter dit zijn de unieke Boris & Berber met problemen waarin ieder kind zich kan herkennen.

Boekenbijlage
De titel zegt natuurlijk al genoeg, deze twee kinderen komen de hele tijd in de problemen. Het maakt niet uit wat ze doen, het loopt vrijwel nooit goed af. Ondanks dat blijven ze even vrolijk en optimistisch en vooral: avontuurlijk. Boris en Berber zijn twee kinderen die vooral doén, en niet echt gaan nadenken. Zo doen ze een mevrouw na met grote borsten, die dat niet echt grappig vindt, helpen ze een meneer in een rolstoel een heuvel op, maar verpest een blaffende hond de hele boel, bouwen ze een heus spinnenweb, waar ze helaas ook in gaan klimmen en repareren hun eigen fiets door onderdelen van andere fietsen te halen. Ze halen aan de lopende band kattenkwaad uit. Wanneer ze op een dag écht ontvoerd worden door een ufo, wil niemand ze geloven.
De verhaaltjes zijn kort en beginnen vaak met korte zinnen. Ze zijn geschreven met veel vaart en humor, waardoor lezers zich niet snel zullen vervelen. De verhalen zijn zo hilarisch dat ik denk dat zelfs het kind dat helemaal nooit een boek wil lezen en alles altijd saai vindt, dit boek wel leuk zal vinden. In die zin is het een uitkomst voor kinderen die normaal moeilijk aan het lezen zijn te krijgen. Nadeel is, dat de kinderen in het verhaal nooit nadenken over hun gedrag, waardoor je als lezer niet de kans krijgt je te realiseren dat de verhalen niet bedoeld zijn om na te doen. Vooral het verhaal waar de kinderen alcohol drinken en dronken worden, zou ik eruit hebben gelaten. In dat verhaal hadden de gevaren van alcohol drinken iets meer benadrukt mogen worden. Kortom, als ouders is het verstandig om het boek samen met het kind te lezen, zodat je hier en daar wat uitleg kunt geven. In die zin zijn de verhalen uitermate geschikt om een gesprek aan te gaan over bepaalde onderwerpen. Of het nu gaat om ongewenst gedrag, over fikkie stoken of over drank, de verhalen kunnen een gesprek hierover zeker makkelijk op gang brengen.
De doelgroep voor dit boek lijkt mij groep 7 of 8, gezien de dingen die worden uitgehaald. Dit boek zal zeker tot hilariteit leiden in een klas. Ik weet niet of je de kinderen daarna nog rustig krijgt, ik denk dat ze nog dagenlang zullen lachen om de gekke streken die Boris en Berber uithalen. Boris en Berber zijn twee vindingrijke kinderen, die overal een oplossing voor weten, wat op zich leerzaam is. Ze zitten niet bij de pakken neer en beginnen elke dag gewoon weer opnieuw. En ze zitten tenminste niet de hele dag te gamen op hun telefoons, maar spelen lekker buiten. Wat voor kinderen leuk is om te lezen, is dat ook de ouders in het boek niet al te verstandig zijn. Iets wat in het echte leven natuurlijk ook regelmatig voorkomt. Helaas krijgen de ouders bijna nooit straf. Behalve bij het verhaal in het zwembad, waar ook moeder aan het schoonmaken wordt gezet. Bij elk verhaaltje staat een passende, eenvoudige illustratie in de kleuren zwart, wit, blauw. De verhalen zijn zo beeldend geschreven dat je het verhaal eigenlijk al wel voor je ziet. Een lekker gek boek voor wie van een grapje houdt.
Corine Gorter, https://www.boekenbijlage.nl

Kinderboekenschrijver Marco Kunst, op Facebook
Wat een lekkere, politiek-incorrecte, niet-opvoedkundig verantwoorde, anarchistische, melige, grappige verhalen schreef Aby Hartog! Boris en Berber zijn niet braaf, kennen geen gêne of schaamte, denken niet na bij wat ze doen, zijn (vaak) niet empathisch, houden van heibel en opwinding, bedoelen het op zich wel goed, maar het komt er alleen wat rottig uit… en toch zijn ze sympathiek – want ze hebben een onuitputtelijke fantasie, zijn af en toe ook ineens lief, en ergens valt het ook altijd wel weer mee wat ze op hun geweten hebben.
Eigenlijk alles wat ze doen loopt finaal uit de klauwen op een heerlijke, slapstickachtige manier. En de ouders van Boris en Berber reageren dan weer sullig, dan weer knorrig, dan weer ronduit dom.
De humor van Hartog sluit naadloos aan bij wat veel kinderen leuk vinden – melig, vies, onnozel, grotesk, met scheten, poep en piemels, en dondert niet dat het onmogelijk is – en hij schrijft het op in de juiste korte, droge zinnen. De illustraties van Herma Starreveld vullen de verhalen al even droogkomisch aan.
Lezen dat boek!