Woordspellerig(42): Woordkruis

Ergens tussen mijn eigen schooltijd en de schooltijd van kinderen die (in theorie) mijn kleinkinderen hadden kunnen zijn geweest, verschenen het woordweb in het onderwijs. Woorden die min of meer bij hetzelfde thema passen, visueel bij elkaar gezet in subthema’s, verbonden met lijntjes, bedoeld om gedachten te ordenen, woorden te verzamelen, verbanden te zien. 
Ik gebruik ze wel eens als ik scholen bezoek, om te praten over boekgenres of verhaalopbouw of over zoiets ingewikkelds als de opwarming van de aarde of diefstal. 

Het maken van een woordweb is vaak vooral een inhoudelijke bezigheid, terwijl het talige aspect, het zoeken en leren van nieuwe woorden ook leuk is. Maar het kan taalspeelser.  
Met een klas vol 5e-groepers maakte ik zomervakantieverhalen, maar eerst moesten er woorden verzameld worden in een woordkruis. 

Een woordkruis lijkt op een ingevulde kruiswoordpuzzel, of op een scrabble-bord. Iedereen mag om de beurt een woord noemen dat bij een thema past, kort of lang, als het maar past bij het thema en als het maar aangelegd kan worden bij de letters van het eerste of later neergelegde woorden. 

Een voorbeeld ter verduidelijking is handig.
Het eerste woord is: zomer, het tweede woord is zwemmen en het derde woord is reis.

Woordkruis zomer

De kinderen gingen los, we bespraken de inhoud en de spelling, en moesten er (enigszins halfslachtig) voor zorgen dat mijn schotse en scheve bordhandschrift niet tot verboden botsingen zouden leiden.

Later speelde ik het ook een-op-een met een zeventienjarige, wachtend op ons eten in een restaurant, ter voorbereiding van een werelds avontuur, en ook dat was genoeglijk en zinvol. Misschien geeft het spel zelfs ook inzicht in onze angsten, verwachtingen en mogelijkheden. Ik zie ruimte voor gebruik in therapie-sessies, in plaats van een of een ander associatie-instrument.

woordkruis Zuid-Afrika

Als taalspel is het geschikt voor kinderen vanaf een jaar of 8, goed speelbaar voor 2 of meer personen met een minuut of tien tijd, en functioneel in het activeren en vergroten van de woordenschat.

Share on Facebook

Woordspellerig (41): Opblaaszinnen

Ballonnen! Daar ben ik dol op. Altijd al geweest, ook. Ik kan uren praten over de geschiedenis en het gebruik van ballonnen. De manier waarop het materiaal dat je ervoor nodig hebt uit de rubberboom wordt getapt, hoe je ervoor zorgt dat rubber houdbaar blijft en niet vervalt tot een kleverige, stinkende blurrie, hoe de eerste speelgoedballon bij toeval is uitgevonden, hoeveel heliumballonnen je vast moet houden voordat je wegvliegt.
Het is dan ook niet vreemd dat ik dol ben op een taalspel met taalballonnen. Waar je bij een ballon lucht toevoegt om een blubbertje rubber tot leven te wekken, voeg je bij dit spel woorden aan een zin toe, totdat die zin te vol is voor woorden.

taalspel balonzinnen

Hoe werkt het?
Je begint met een mini-zin van een paar woorden, en gaandeweg voeg je steeds meer woorden toe om de zin te vullen en te verfraaien, totdat het einde zoek is.
Ik speelde twee varianten.

In de auto, met mijn dochter en een vriendje, werd het een geheugenspel. We begonnen met “de hond eet” Om de beurt voegden we een paar woorden of zinsdelen toe.
Het werd “de lieve hond eet een lekkere vis” en vervolgens de lieve hond eet een lekkere vis van de kale visboer” om daarna in een paar stappen vervormd te worden tot “de lieve hond eet een lekkere vis en goudgele frietjes die gebakken zijn door de dikke vrouw van de kale visboer”.
We waren nog niet klaar. Aan “de lieve hond eet een lekkere vis en goudgele frietjes die op een achternamiddag gebakken zijn door de dikke vrouw van de kale visboer” wist iemand met gevoel voor topografie nog “in Twello” toe te voegen.
Daarna wisten we de zin niet meer goed te reproduceren. Zoals ik het hier opschrijf zal het ook niet meer helemaal kloppen.
Het spel bleek een zeer talige variant op “mijn tante gaat op reis en neemt mee”, en het geheugen van deze oude man kan nog goed concurreren met dat van de jeugd.

In een klas (groep 7) speelde ik het ook, dit keer minder gericht op het geheugen (we gebruikten een schoolbord), maar op de vaardigheid met taalelementen.
Om de beurt voegden we iets toe, spontaan of op prompt. Bijvoeglijk naamwoorden, bepalingen van tijd en plaats, zelfstandig naamwoorden, nevengeschikte zinsdelen, al naar gelang we er aanleiding toe zagen of zin in hadden.
Dezelfde etende hond werd uiteindelijk “de harige, hongerige hond eet een gigantische, bedorven gegrilde worst en drinkt een blikje cola van de snackbar op de hoek, waarna hij halsoverkop naar het ziekenhuis moet om zijn maag leeg te laten pompen, omdat hij anders dood zou gaan van ellende.
Het bord was vol, en dat was een prima reden om te stoppen. We hadden ongetwijfeld veel verder kunnen gaan. Gabriel García Márquez schreef in zijn boek “honderd jaar eenzaamheid” naar ik mij herinner zinnen van vele bladzijden lang, dus er is ruimte voor groei.

Al met al, een leuk taalspel, goed voor de training van het geheugen, kennis over zinsbouw, woordvormen en grammatica, en op zijn best ook een stimulans voor verhalenvertellers.
Speelbaar met velen en weinigen, jong en oud.

Share on Facebook

Miro & Tesla en Boris & Berber steunen giro 555 tbv Oekraïne

Miro & Tesla en Boris & Berber steunen giro 555 tbv Oekraïne

De bevolking in Oekraïne kan nog steeds hulp goed gebruiken. En dus probeer ik wat geld bijeen te sprokkelen via een sponsorverkoop. De komende twee weken gaat de opbrengst van de verkoop van mijn boeken naar Giro 555.

Dit is de link naar de webshop voor Miro & Tesla: https://uitgeverijmenuet.nl/…/aby-hartog-miro-en-tesla…/
En deze link gaat naar Boris & Berber: https://uitgeverijmenuet.nl/…/aby-hartog-herma-starreveld/
( I.v.m. de hoge kosten kunnen de boeken alleen verzonden worden binnen Nederland.)

Share on Facebook

Met flinke korting een auteur op bezoek?

Fijn nieuws van de schrijverscentrale en het letterenfonds, voor organisaties die graag auteurs uitnodigen voor een school- of bibliotheekbezoek o.i.d.. Vanaf 21 maart tot 1 oktober kan je 50% subsidie krijgen op de kosten van zo’n bezoek. Zo kan je bijvoorbeeld mij uitnodigen, of een van mijn zeer gewaardeerde collega-auteurs, zoals die en die en die ene en die andere en iedereen die ik vergeten ben met name te noemen maar hogelijk waardeer.

De regeling en voorwaarden zie je als je klikt op deze link: https://deschrijverscentrale.nl/kennis-en-inspiratie/organisaties/nieuwe-steunmaatregel-voor-auteurs–boek-een-schrijver-met-50–korting

Share on Facebook

LUISTER naar de ezel en de beer

In 2003 verscheen mijn eerste boek, PAS OP voor de ezel en de beer. Het werd het begin van een reeksje. DANSEN met de ezel en de beer werd in 2005 uitgegeven. En dit jaar, 2022 komt het derde deel: LUISTER naar de ezel en de beer. Fijne voorleesverhalen voor 4+ over twee wonderlijke vrienden, soms luchtig, soms wat zwaarder, soms filosofisch, altijd vrolijk-stemmend.

Share on Facebook

Aby leest “Het plan van de kerstgans”

Speciaal voor de kerstdagen trok ik mijn rode ruitjes aan, en las ik voor uit mijn boek “het plan van de kerstgans”.

Share on Facebook

Miro & Tesla helpen de Sint, en worden piet

“Sinterklaas zal het wel druk hebben”, zegt Miro.
“En de pieten ook,” zegt Tesla.
‘Wij gaan ze helpen! Wij worden piet!”

Speciaal voor deze sinterklaastijd schreef ik een nieuw verhaal over de behulpzame en uitbundige Miro & Tesla.
Ik vertel het verhaal in dit filmpje (met een figurantenrol voor de poezen Bo & Pip).

Andere verhalen over Miro &Tesla vind je in het boek “Miro & Tesla kiezen een beroep

Share on Facebook

Aby maakte een promotiefilmpje voor Miro & Tesla

Vanuit Boekhandel over het Water in Amsterdam Noord maakte ik een promofilmpje over mijn nieuwste boek : “Miro & Tesla kiezen een beroep”

Share on Facebook

Afscheidsbriefjes voor deze schoolschrijver

Vorige week nam ik afscheid van de kinderen van de Indische Buurt School. Een half schooljaar was ik daar namens De Schoolschrijver om het taalenthousiasme van de kinderen uit groepen 3 en 4 op te krikken. Zo te zien heb ik daarmee mijn eigen concurrentie opgeleid. Daar ben ik trots op.

Share on Facebook

Miro & Tesla liggen in de etalages

Mijn nieuwste boek, Miro & Tesla kiezen een beroep, heeft de weg naar de etalages gevonden!

Bij boekhandel Over het water in Amsterdam
Bij De Nieuwe Boekhandel in Amsterdam

Share on Facebook