Vorige week nam ik afscheid van de kinderen van de Indische Buurt School. Een half schooljaar was ik daar namens De Schoolschrijver om het taalenthousiasme van de kinderen uit groepen 3 en 4 op te krikken. Zo te zien heb ik daarmee mijn eigen concurrentie opgeleid. Daar ben ik trots op.
Het schoolschrijverseizoen is weer begonnen. Gepakt, bedast en beschermd sta ik weer een dag in de week voor de klas, om gedurende een half schooljaar de kinderen van de Indische Buurt School in Amsterdam-Oost mee te slepen door taal en tekeningen.
Er is een nieuwe website over kinderboeken! Kinderboekenmakers geven tips over kinderboeken. Schrijvers en illustratoren komen vaak op scholen om over boeken te praten. Zij weten als geen ander wat kinderen graag lezen. De schrijvers die meewerken aan deze site zijn ook ‘Schoolschrijver’ Zie De Schoolschrijver. Zij lezen veel kinderboeken en geven lessen en workshop over boeken, schrijven en leesbevordering.
Tijdens schoolbezoeken vragen kinderen vaak: ‘Wat vindt u leuke boeken? Wat leest u zelf?’ Het is daarom heel logisch om kinderboekenmakers naar hun boekentips te vragen. Hieruit is de website https://lekkerlezen.nu/ ontstaan. De site is bedoeld voor kinderen, ouders, leerkrachten en andere geïnteresseerden. Je zult er geen kritiek vinden, want we bespreken alleen boeken waar we enthousiast over zijn. Op ‘Lekker lezen nu’ vind je de beste boekentips van de leukste kinderboekenmakers!
LET OP: De website eindigt niet op .nl maar op .nu.
De website is ontwikkeld door de geweldige Rian Visser. Heel wat collega-schrijvers werken er aan mee, zoals Li Lefebure, Marlies Verhelst, Kate Schlingemann, Claudia Jong, Marc ter Horst, Annemarie van den Brink en ikzelf .
Meerdere schrijvers hebben aangegeven mee te zullen gaan werken! Dus hou de website in de gaten.
Share on FacebookHet was mijn afscheidsdag op mijn schoolschrijversschool. We zouden de wereld gaan verbeteren. Actie voeren tegen het kwade en voor het goede en, naar ik hoopte, briljante en fantastische oplossingen bedenken voor reële problemen.
Ik was door en door trots op de jonge milieu-activiste die met de actieslogan “GLOBAL WARMING: FINAL WARNING” aan kwam zetten.
We bespraken de akeligheden van racisme en slavernij, bediscussieerden Black Lives Matter, All Lives Matter en zelfs White Lives Matter, en vroegen ons af hoe we om zouden gaan met wezens van Mars. MET ELKAAR leek ons een goede beschrijving voor een diverse school als deze.
Het was een mooie dag, voor mij, voor De Schoolschrijver, voor de kinderen en –naar ik hoop- uiteindelijk ook voor de wereld.
De scheurkalender van Onze Taal ging 15 juni 2020 over de herkomst van Arabische leenwoorden. Al-gebra, Al-goritme, Al-cohol, ze stammen allemaal uit het Arabisch. “Al” staat voor “van”, of “uit”, zoiets. Veel woorden die met “Al” beginnen, zouden een Arabische herkomst kunnen hebben.
In het kader van de woordenkennis vroeg ik kinderen uit groepen 5, 6 en 7 alle woorden die ze kenden die met “al” beginnen op te noemen. Van “alleen” tot “allemaal”, van “alibi” tot “allergie”, van “altijd” tot “alkoof”. We hadden ruim de tijd om over de betekenis van de woorden te praten. Ik werd ook uitgedaagd: is “alkoof” wel een echt woord? Het woordenboek gaf me gelijk.
Of het waar is of niet weet ik niet maar ik vertelde dat Al-gebra van Al-Gibiera komt, en dat Gibiera (uit te spreken als “zjiebiera”) een dorpje in Saoud-Arabië is. Abdul Al Gibiera, was een beroemde rekenmeester uit die verre plek, zo beroemd dat rekenkunst nu naar hem, en naar zijn geboorteplaats is vernoemd.
En toen kwam de vraag. Probeer een verhaal te verzinnen over de herkomst van die woorden.
Eén meester brak het ijs (de geweldige meester Stephan, van Jenaplanschool Atlantis in Amsterdam). Hij vertelde over de oude heks Leggia, die doden tot leven kon wekken met vreemde drankjes, maar ook je vijanden kon laten leiden onder de vreselijkste pijnen, als je ze van een geheime boon zou laten snoepen. Dat soort vreselijke pijnen werden later de pijnen van Leggia genoemd. Al-Leggia, allegia, allergie.
“Alibi” danken we aan Bi. Bi was een praatjesmaker, een smoesjesverzinner, een schrijver die het beroemde boek van Bi schreef. Als je een smoes nodig had, en de waarheid niet voldoende was, greep je naar het boek van Bi, en koos je een van de redenen waarom jij iets niet gedaan kon hebben. Al-Bi. Alibi.
“Alleen” had weer een andere oorsprong. “Leheni” is het Arabische woord voor “zien”. Ali was de ziener uit het dorp. Hij kon de toekomst voorspellen, en vertelde altijd de waarheid. Het probleem was dat niemand de waarheid wilde horen, en Ali bleef daarom altijd alleen. Ali Leheni, Ali de ziener, werd Ali de Allene, helemaal alleen.
Was het een leuk spel om te spelen? Ja.
Was het moeilijk? Ja. Voor de minder taalvaardigen was het een hele klus. Maar de fantasierijken wisten er wel raad mee.
Een leuk spel voor woordkennis, over de wondere wereld van de etymologie (waar ik tussendoor van alles over vertelde) en voor verhaalkunstenaars.
Voor de Schoolschrijver ben ik bezig met het maken van een corona-proof programma op afstand.
Vandaag vraag ik de kinderen of ze een nieuwe ziekte willen verzinnen. Liefst een leuke. En bij een nieuwe ziekte hoort een nieuwe naam. Maar hoe verzin je die?
Je kunt willekeurige letters aan elkaar plakken. Of woorden combineren. Maar ik zag ook een spelletje bij mijn collega-Schoolschrijver Fabien van der Ham. Ze heeft een bakje gemaakt met een stapel papiertjes met lettergrepen erop, laat er een stelletje uitkiezen, en krijgt zo nieuwe woorden. Laat ik het de lettergrepenwoordmaker noemen.
Als ik fysiek voor de klas zou staan, zou ik de kinderen zelf lange woorden laten kiezen, die in lettergrepen (laten) hakken, en een methode verzinnen om uit die lettergrepen te kiezen.
Voor het programma op afstand kies ik zelf lekker lange woorden, bijvoorbeeld:
| let | ter | gre | pen | (Lettergrepen) |
| pi | lo | ten | pet | (Pilotenpet) |
| tram | be | stuur | DER | (Trambestuurder) |
| stoep | te | gel | tjes | (Stoeptegeltjes) |
| voet | BAL | vel | den | (Voetbalvelden) |
| ziek | te | KIE | men | (Ziektekiemen) |
| reu | zen | ko | nijn | (Reuzenkonijn) |
| WIN | ter | wor | tel | (Winterwortel) |
Kies dan uit iedere kolom 1 lettergreep (dan heb je er dus 4), bijvoorbeeld de vier die ik al vet gedrukt en in hoofdletters geschreven heb. Mijn keuze is winbalkieder.
Mijn programma gaat over nieuwe ziektes, dus winbalkieder is een ziekte waar klachten en oorzaken en medicijnen bij horen. Maar het kan net zo goed iets heel anders zijn, een spel, een gerecht, een vervoermiddel, dat kunnen de spelers zelf verzinnen, beschrijven en tekenen.
Naar wijsheid aan te passen en toe te passen, bij groepen 3 en hoger.
Share on Facebook
De scholen zijn dicht, zeker tot 6 april 2020, en wat moet je dan doen?
Niks? Nada? Niente? Liever niet, toch?
Ik heb wat dingen bedacht (en van anderen gebruikt) en op een rijtje gezet.
Op mijn website staan heel veel filmpjes over wat je kan doen met boeken (kijk maar hier). Je kunt boeken gebruiken om mee te jongleren, of om je billen mee schoon te maken. Kijk maar eens hier en hier. Maar natuurlijk kan je er nog veel meer mee doen. Misschien zijn de blaadjes in boeken wel goed om als zakdoekjes te gebruiken. Of als gezichtsmasker.
Dus: gebruik een fotocamera, of telefoon, of zoets, en maak je eigen filmpje over wat je kunt doen met boeken. Lukt je dat niet, heb je die spullen niet, kan je ze niet lenen, maak dan een gave strip of een kort verhaal. Wat kan je doen met boeken!?!?!
Er zijn maar héél weinig echte woorden die goed rijmen op corona. “Persona”, dat wel, maar wanneer gebruik je dat woord nu? Er zijn wel veel meisjesnamen die erop rijmen (Mona, Fiona, Ramona, …) en stedennamen (Verona, Barcelona, en nog zo wat).
Zou het je toch een leuk rijmend gedicht kunnen maken? Of een liedje op de melodie van “My Sharona” (https://www.youtube.com/watch?v=bbr60I0u2Ng).
Op virus valt trouwens ook niet veel te rijmen. Papyrus, dat rijmt. Maar wat nog meer?
Dan kom je verder met verkouden. Ik zal altijd van je houden, ook al ben je snipverkouden. Kom maar op, maak een rijm!
Wat je ook op deze site kunt vinden, zijn heel veel taalspelletjes (kijk maar hier). Je hebt er niet veel voor nodig om ze te spelen, vaak heb je aan een pen en een papiertje genoeg, en soms is dat zelfs niet nodig. Wil je wat voorbeelden van spelletjes?
Coronavirus is een moeilijk woord. Wat zijn de twee moeilijkste woorden die je kent? Kan je een hele zin maken met die woorden? Kan je je huisgenoten uitdagen dat ook te doen?
Coronavirus is een woord met 11 letters. Om de een of andere reden vinden mensen dat leuk (maar wat is er nu leuk aan een kaakchirurg of een kettinghond?). Er zijn websites (zoals deze) waar je andere woorden met 11 letters kunt vinden. Zoek ze eens op. En probeer een verhaal te maken met zoveel mogelijk woorden van 11 letters.
Coronavirus is zelf al best een lang woord. Maar je kunt dat woord gebruiken om nog langere woorden te maken. Zo kan je bijvoorbeeld een coronavirusdeskundige zijn.Of een coronavirusbestrijder. Of een coronavirusbestrijdershulpje. In het Nederlands mag je woorden die met elkaar te maken hebben gewoon achter elkaar plakken (treinmachinistenpetantiwegwaaikaakbandje is een fijn voorbeeld). Kan jij vreemde lange woorden maken, die toch gewoon kloppen?
Nou, zoek maar even op de site. Er zijn 38 of 39 spelletjes. Misschien straks wel 40. Daar zit vast iets tussen dat je leuk vindt.
Heb je geen zin (meer) in filmen, rijmen, muziek maken en taalspelen? Wat dacht je dan van schrijven? Een brief aan oma? Aan je klasgenoten? Aan je moeder? En dan om een brief terug vragen, zodat je weer wat te lezen hebt.
Of wil je een dagboek schrijven? Sommige dagboeken zijn prachtig, geweldig, heerlijk of gruwelijk. Van de dagboeken van een muts, tot het dagboek van Anne Frank. Er zijn voorbeelden zat.
Misschien hebben je (groot-)ouders zelfs wel dagboeken geschreven, en kan je daar eens naar op zoek.
Klaar met schrijven? Zin om te luisteren en te kijken? Op mijn eigen site heb ik wat verhaaltjes omgebouwd naar tekenfilmpjes, en voorgelezen. Kijk maar eens hier of hier of hier. Verder kan je ook via de bibliotheek naar luisterboeken luisteren. Je kunt ook luisterboeken kopen.
En wat kan je nog meer doen met boeken? Je kunt ze lezen. Stapels boeken liggen er op je te wachten. In de boekwinkel, bij de buren, in je slaapkamer. Je kunt boeken van mij lezen (zoals mijn allernieuwste: “de problemen van Boris & Berber”) of al die anderen (kijk maar hier). Ze zijn bij de (kinder-)boekwinkel te koop (ook via de internetpagina van boekhandels).
Boris & Berber kan je gesigneerd en wel via de uitgever bestellen.
En dan zijn er nog heel veel boeken van collega schrijvers, die ook heel goed zijn.
Met deze link kom je bij een youtube kanaal waarop je heel veel boektrailers kunt vinden. Misschien zit er wat leuks voor je tussen. Als je geïnspireerd raakt, kan je misschien ook zelf boektrailers gaan maken. Misschien zelfs wel van een boek van mij (dat zou ik leuk vinden).
Mijn collega-schoolschrijvers bedenken ook allerlei dingen om te doen. Kijk maar eens hier kijken, bij Marc ter Horst. Of hier, bij Simone Arts.
Share on Facebook
Is het wel een spel? Of is het een schrijfoefening? Een taalspelerige schrijfoefening, dan?
Een schrijvende/docerende collega van me is vaak bezig met het “empoweren” van kinderen (niet mijn woordkeuze), met het “kinderen in hun kracht zetten” (ook niet mijn woordkeuze).
Inhoudelijk is daar niets mis mee. Maar kan het speels? En niet te opgeblazen?
Ja.
Ik vroeg de kinderen van groep 5, 6, 7 en 8 persoonlijke slogans te maken. Presenteer jezelf in een of twee zinnen. Kort, bondig, al dan niet op rijm. Laat zien waar je goed in bent, waar anderen je aan kunnen herkennen.
En ik gaf voorbeelden.
Was het makkelijk? Mwa.
Was het leuk? Ja.
Was het leerzaam? Zeker.
Een greep uit de resultaten?
Dit (halve school-)jaar bezoek ik wekelijks BS de Atlantis, een jenaplanschool in Amsterdam Osdorp. De groepen 5, 6, 7 en 8 knutselen aan taal, maken tekeningen en teksten, soms fictie, maar vooral non-fictie. Deze week staat eten op het schoolschrijversmenu.
In een eerdere post schreef ik over de tekenfilms die ik als schoolschrijver maak op OBS De Krijtmolen in Amsterdam: (https://www.abyhartog.nl/wordpress/tekenfilmpjes-maken-met-deze-schoolschrijver/). Na het afronden van het halfjaarprogramma is de film die ik met groep 3 maakte af. Het resultaat zie je hier:
Follow